Wanneer je jazz wilt Leren spelen in bigbandverband ben je bij Peter Guidi
aan het goede adres. Al bijna vijftien jaar leidt deze Nederlandse Italiaans
workshops en orkesten aan de Amsterdamse MuziekschooL
Je ziet het in een oogopslag. Het repetitielokaat van de Amsterdamse Muziekschoot is een echt muzikantenhoL Achter een groot bord met notenbalken gaat de geluidsinstallatie schuit, tegen een wand staan stoelen en lessenaars gestapeld, daarnaast drie drumstell en in stagorde en in een hoek zijn een marimba en een xylofoon tegen elkaar geschoven. Aan de wanden tientallen foto’s, knipsels en oorkonden die het glorieuze verhaal vertellen van het orkest dat hier repeteert. De Jazzmania Big Band.
Hetjazzorkest van de A.M.S. is niet bepaald een ensemble dat ermee volstaat in volledige afzondering van de buitenwereld één keer per week te oefenen. Aan atte bigbandconcoursen binnen een straal van 250 kilometer heeft Jazzmania de laatste tien jaar wet een keer deelgenomen. Of, nou, maak daar maar tweeduizend kilometer van: drie jaar geleden kreeg het orkest de speciale juryprijs van het Budapest Jazz 2000 FestivaL Zestien prijzen heeft de Jazzmania Big Band inmiddel in de wacht gesleept. Zo wonnen de Amsterdammers vorig jaar in Hoofddorp tijdens het Nationaat Big Band Concours niet alleen de eerste prijs als orkest, ook trompettist Rob Scherpenisse (beste solist), Joris Roelofs (beste saxofonist) en Klaas Balijon (beste drummer) gingen met fraaie oorkonden naar huis. De enige prijs die ze niet kregen was de tweede, constateerde een toeschouwer droogjes.
De Jazzmania Big Band is niet zomaar een puik amateur-gezelschap. De leerlingen van de Amsterdamse Muziekschool, aangevuld met enkele jongerejaars studenten van het Amsterdamse Conservatorium, spelen ook solistisch op een professioneel niveau. lemand als Henk Meutgeert, dirigent van het Concertgebouw Jazz Orchestra, houdt de verrichtingen en vorderingen van de jongelui nauwlettend in de gaten. In een interview stelde hij dat in de Jazzmania Big Band de toekomst van zijn eigen orkest besloten ligt. De jonge muzikanten hebben voor het merendeel professionele aspiraties en een aantal van hen zal zeker doorstromen naar de Nederlandse beroepsorkesten.
STIMULEREN
Peter Guidi, de dirigent, bedient zich van een ongedwongen mengset van Nederlands
en Engels hij werd 54 jaar geleden in Schotland geboren maar de uitdrukking
die hem in de mond bestorven ligt is “heel goed”. Een pedagogisch
trucje dat gegarandeerd werkt: “Het is belangrijk interesse in jazz
te stimuleren en te behouden”, oordekt hij. “Zeker wanneer
het jonge mensen betreft in een moeilijke leeftijd, tussen tien en vijftien.
Er zijn dan teveet veranderingen op het persoontijke vtak, en ze krijgen
ook zoveel informatie van school, he. We leven in een informatiebron. Dusje
moet de informatie doseren. Ats je meteen begint met theorie, Il-V-I en
dat soort dingen, dan raak je ze kwijt. Het moet een positieve ervaring
voor die mensen zijn. Sommige jongens zijn al jarenlang jazzliefhebbers
via hun ouders. Anderen leren van jazz te houden. De meerderheid heeft
nooit jazz gehoord.”
Een workshop van Peter Guidi, of een orkestrepetitie onder zijn leiding, is niet slechts een training in teamwork en de mogelijkheid jezelf als solist te taten horen. Het is ook simpelweg een lesje in de geschiedenis van de jazz. Luisteren naar en leren van de grote voorbeelden is altijd kenmerkend geweest voor het leerproces. Guidi vergelijkt het met het oude gildensysteem: “In de jazz leer je het yak zoats de oude meesters in de schilderkunst dat onderwezen, in het Italië van de Renaissance of de periode van de Vlaamse meesters. Die schilders hadden schoten. De leerlingen kregen het onder de knie door naar de meesters te kijken. Dat waren geimiteerd en vervolgens stoegen ze een eigen richting in. Zo gaat het in jazz ook, in grote lijnen.. Eerder datje geinspiree raakt door de meesters.”
Vandaar dat Peter deze repetitie refereert aan de orkesten van Billy May en Buddy Bregman hij het over de functie en de toepassing van dynamiek heeft. “En als je naar Live at The Sands luistert, van Frank Sinatra met het orkest van Count Basie, hoor je dat de band voortdurend net onder de vocalist zit.” In een enkel nummers neemt de dirigent zelf de vocals voor zijn rekening. Ook dit is een leermoment: niet alleen dwingt hij het orkest om in dynamisch opzicht subtieler te speten, hij vertraagt levei en passant het tempo. De band moet te allen tijde dienstbaar zijn aan de zanger, dat is de boodschap.
LEEFTIJD
In de ]azzmania Big Band zitten dit seizoen vooral twintigers en dertigers,
maar in de ‘vooropleiding’, de Jazz Focus Big Band, variëre,
de leeftijden momenteel tussen de elf en de vijftien. Die kids, ben je
onwillekeurig geneigc te denken, horen naar 538 te tuisteren, of op in
minst een groepsposter van Idols boven hun bed te hebben hangen. Maar volgens
Peter Guidi mag je niet alle kids over één kam scheren. Er
bovendien, zo betoogt hij, “brengt de muziekindustrie niet datgene
waar de jeugd om vraagt nee, zij bepaatt de vraag. Je moet de muziek dus
naar hen toebrengen. We zijn vier jaar geleden met de Jazzmania Big Band
op het Lowlands Popfestivat opgetreden. We hebben daar onze muziek zonder
enige vorm van compromis gespeeld. Wet voor shuffles gekozen dingetjes
als Mercy, Mercy gedaan. We hadden allemaal gangsteroutfits aan. Zo gingen
we daarheen - en ze vonden het geweldig!
Twee leden van mijn orkest zaten bij een Lindy Hop dansgroep, een meisje dat trompet speelde en een saxofonist. Ik had ze gezegd dat ze tijdens een swingstuk samen de Lindy Hop moesten dansen, op het podium. Wat gebeurde er: het publiek werd helemaal maf. Er werd geschreeuwd dat ze eraf moesten komen, het publiek in. Dus de dansers sprongen het podium af en gingen door met Lindyhoppen - het was precies een Hollywoodfilm.
LERAREN
Het succes van de jazzafdeling van de Amsterdamse Muziekschool heeft ook
organisatorische gevolgen. “Die wordt uitgebreid”, vertett
de dirigent trots. “Er komen meer individuele docenten. En ik ben
blij dat de jazzafdeling van het Amsterdams Conservatorium de mensen die
daar nog te jong voor zijn
naar ons stuurt. Dus in de toekomst worden we een soort onderbouw. Ooit
ben Ik in m’n eentje begonnen, vijftien jaar geleden, met één
workshop en één big band. Op een gegeven moment draaide ik
vijf workshops en twee big bands, bijna honderd leerlingen. Terwijl de school
nooit iets aan publiciteit heeft gedaan! Alleen door mond-tot-mond reclame.
Dus ik heb keer op keer tegen de school gezegd: als ik dit in m’n eentje
klaarspeel, waarom investeren jullie dan niet, waarom bouwen jullie het niet
uit? Nou, dat heeft een hele poos geduurd. Want Ik moet zeggen dat ik om ‘n
groot aantal redenen van dit land houd, maar het grote probleem hier, dat
me vaak dwarszit, is dat succes niet wordt betoond. Daar wordt niet in geinvesteerd.
BESMET
Peter Guidi geeft dus de fakkel door aan jonge Amsterdam mers. Zelf werd
hij besmet toen hij nog bij zijn ouders op het Kanaaleiland Jersey woonde. “Dat
was via een mititair orkest, de Band of the Royal Marines. Op dat kleine
eiland waren helemaal geen big bands. Ze speelden hun gewone repertoire
van mititaire muziek, een paar covers van populaire deuntjes en daartussendoor-
natuurlijk ook Miller, Glenn Miller - maar of je het geloven wilt of niet,
ook Count Basie en Stan Kenton. Ik bedoel, Ik had geen flauw benut wat
dit muziek was. Ik was tien, maar dat pakte me. Ik ben een paar keer gaan
luisteren, ook naar het inspelen. Wan Ik elf was pikte Ik jazz op de radio
op en besefte Ik wat Ik had gehoord. Maar destijds hoorde Ik ze dus inspelen
en vielen me bijvoorbeeld de figuurtjes op die de saxofonisten
bliezen. Dat was de eerste jazz die Ik live hoorde, van een militair orkest.
Voor die muziek heb Ik nog steeds veel bewondering, met name wanneer er goed
gemusiceerd wordt.” Toch is er natuurtijk een groot verschit tussen
een harmoniekorps die swingnummers vertolkt en een echt jazz big band. Afgezien
van de timing en solistische vrijheid speelt er een mentaliteitskwestie mee.
Peter vertelt van de keer dat er een trompettist met een paarjaar harmonie-ervaring
met de Jazz Focus Big Band mee kwam spelen en hij had een pet op. Op een
gegeven moment stak hij zijn hand op. Ik vroeg wat er was. Zei hij: “Meneer,
mag Ik mijn pet ook afzetten?”
Eddy Determeyer – Music & Show
Jazzmania Big Band cd: New Impressions, Munich BMCD 378